ترانسفورماتورها قلب سیستمهای انتقال و توزیع انرژی الکتریکی هستند. این تجهیزات، انرژی را بین سطوح مختلف ولتاژ جابهجا میکنند و نقش کلیدی در پایداری شبکه دارند. هرگونه خرابی یا عملکرد نادرست در ترانسفورماتور، میتواند منجر به قطع گسترده برق، خسارت مالی و توقف فرآیندهای حیاتی در صنایع شود. به همین دلیل، تست ترانسفورماتورها باید با دقت، بر اساس استانداردهای بینالمللی، و در بازههای مشخص زمانی انجام شود. در این مقاله، به بررسی گامبهگام تست عملی ترانسفورماتورهای توزیع و قدرت پرداخته میشود؛ با تمرکز بر کاربردهای صنعتی، محیطی و نگهداری پیشگیرانه.
اهمیت تست ترانسفورماتور در صنعت برق
تستهای دورهای به مهندسان این امکان را میدهند تا:
- وضعیت سلامت داخلی سیمپیچها و عایقها را ارزیابی کنند.
- بازده انرژی و تلفات توان را بسنجند.
- علائم اولیه خرابیهای الکتریکی یا حرارتی را پیشبینی کنند.
- برنامهریزی دقیقتری برای نگهداری یا تعویض داشته باشند.
این رویکرد بهویژه در صنایع حساس مانند پتروشیمی، فولاد، بیمارستانها و مراکز داده کاربرد حیاتی دارد.
آمادهسازی و اقدامات ایمنی قبل از تست
- اطمینان از قطع کامل برق و ایزولهسازی تجهیز
- بررسی صحت اتصال زمین
- استفاده از تجهیزات حفاظت فردی (PPE)
- بررسی نشت روغن، آلودگی یا آسیب ظاهری ترانس
تستهای پایهای و عمومی ترانسفورماتور
تست مقاومت سیمپیچها (Winding Resistance Test)
- هدف: بررسی یکنواختی سیمپیچ و تشخیص اتصالات ضعیف
- ابزار: Ohmmeter با دقت بالا
- مقایسه مقاومت فازهای مختلف با یکدیگر
تست نسبت تبدیل (Turns Ratio – TTR)
- هدف: تطبیق نسبت ولتاژ ورودی و خروجی با طراحی
- ابزار: TTR Meter
- مقایسه با دادههای نامی و مجاز
تست جریان بیباری و تلفات مغناطیسی
- هدف: بررسی کیفیت هسته مغناطیسی و اتصالات داخلی
- اندازهگیری جریان مغناطیسساز و تلفات هسته
تستهای تخصصی برای ارزیابی عایق و سلامت حرارتی
تست مقاومت عایقی (Insulation Resistance Test)
- ولتاژ آزمون: 500 تا 5000 ولت (بسته به سطح ولتاژ ترانس)
- ابزار: Megger یا Insulation Tester دیجیتال
- معیار: مقاومت بیش از 100 مگااهم بین سیمپیچ و زمین
تست جذب دیالکتریک (Dielectric Absorption Ratio – DAR)
- شاخص سلامت عایق در برابر رطوبت یا آلودگی داخلی
- استفاده از شاخص 60s/30s یا 10min/1min برای تحلیل
بررسیهای ویژه در ترانسفورماتورهای روغنی
نمونهبرداری و آنالیز روغن ترانسفورماتور
- آزمایش DGA (Dissolved Gas Analysis): برای شناسایی گازهای ناشی از خرابی عایق
- آزمون BDV (Breakdown Voltage): اندازهگیری استحکام دیالکتریک روغن
- بررسی اسیدیته، رطوبت، و ذرات فلزی
تحلیل دادهها و تصمیمگیری فنی
پس از انجام تستها، مقادیر باید با دادههای مرجع طراحی یا استانداردهای مربوطه مانند IEC 60076 یا IEEE C57 مقایسه شوند. بر اساس این مقایسه، میتوان:
- تشخیص داد که تجهیز در وضعیت نرمال، هشدار یا بحرانی است
- نیاز به تست مجدد یا اقدامات اصلاحی را مشخص کرد
- تاریخ مناسب برای تست بعدی را برنامهریزی نمود
خلاصه
تست ترانسفورماتورهای توزیع و قدرت، فرآیندی پیچیده اما ضروری برای تضمین ایمنی، پایداری و بازدهی سیستمهای برق صنعتی است. با اجرای اصولی این تستها و مستندسازی دقیق نتایج، میتوان از بروز خاموشیهای ناخواسته، آسیب تجهیزات گرانقیمت و کاهش عمر مفید ترانسفورماتورها جلوگیری کرد.
لازم به ذکر است که نوآوران برق پارسیان با تکیه بر دانش مهندسی و تجهیزات تست استاندارد، در پروژههای مختلف ایران بهویژه در استان خراسان رضوی، تجربه موفقی در اجرای این فرآیندهای حیاتی دارد.
بدون دیدگاه