ترانسفورماتورها بهعنوان یکی از حساسترین تجهیزات شبکههای برق، نیازمند بررسیهای دقیق، منظم و استاندارد هستند. از بین انواع تستهایی که روی این تجهیزات انجام میگیرد، برخی از آنها تحت عنوان تستهای روتین شناخته میشوند؛ تستهایی که هم در کارخانه سازنده و هم در بهرهبرداریهای دورهای برای اطمینان از سلامت تجهیز، بهصورت استاندارد انجام میپذیرند.
در این مقاله، سه تست کلیدی و رایج که بهعنوان هسته اصلی تستهای روتین ترانسفورماتورها شناخته میشوند، معرفی شده و نحوه اجرای آنها مطابق استانداردهای بینالمللی بررسی میگردد.
جایگاه این تستها در استانداردهای بینالمللی
تمامی تستهای فوق در استاندارد IEC 60076-1 و IEEE C57.12 بهعنوان الزامات روتین برای ترانسفورماتورهای توزیع و قدرت معرفی شدهاند. کارخانههای تولیدکننده ملزم به انجام آنها پیش از تحویل نهایی هستند، و در پروژههای EPC یا بهرهبرداری صنعتی نیز بهعنوان بخشی از تستهای پذیرش یا تعمیرات پیشگیرانه انجام میشوند.
تست مقاومت عایقی (Insulation Resistance Test)
هدف تست
ارزیابی کیفیت و سلامت عایق بین سیمپیچها و همچنین بین سیمپیچها و زمین.
تجهیزات موردنیاز
- دستگاه Megger یا تستر دیجیتال مقاومت عایق
- ولتاژ تست: بین 500 ولت تا 5 کیلوولت، بسته به رده ولتاژی ترانس
روش اجرا
- اعمال ولتاژ تست بین سیمپیچ HV به LV و HV به زمین
- ثبت مقادیر مقاومت برای ۳۰ ثانیه، ۶۰ ثانیه و در صورت نیاز، تست شاخص پلاریزاسیون (PI)
معیار پذیرش
- مقاومت بالاتر از 100 مگااهم برای ترانسهای روغنی
- PI ≥ 2 برای عایقهای خشک و ≥ 1.5 برای روغنیها
تست نسبت ولتاژ (Turns Ratio – TTR Test)
هدف تست
بررسی یکنواختی و صحت تعداد دور سیمپیچها در طرف اولیه و ثانویه، و مقایسه نسبت ولتاژ واقعی با نسبت طراحیشده.
تجهیزات موردنیاز
- دستگاه TTR دیجیتال با قابلیت ثبت داده و خروجی دقیق
روش اجرا
- اعمال ولتاژ کنترلشده به طرف اولیه و اندازهگیری ولتاژ خروجی در ثانویه
- انجام تست برای هر ترکیب از سیمپیچها (مثلا A-B، B-C، A-C)
معیار پذیرش
- انحراف کمتر از ±0.5٪ نسبت به مقدار نامی
- یکنواختی نسبی بین هر دو فاز
تست تلفات و جریان بیباری (No-Load Losses & Current)
هدف تست
بررسی کیفیت هسته مغناطیسی ترانس و تشخیص هرگونه اشکال در مونتاژ هسته یا شلشدگی قطعات داخلی.
تجهیزات موردنیاز
- واتمتر دقیق، ولتمتر، آمپرمتر
- دستگاه تست مخصوص تلفات بیباری در فشار پایین
روش اجرا
- اعمال ولتاژ نامی به سیمپیچ اولیه در حالت بیباری
- ثبت مقدار جریان مغناطیسی و توان جذبشده توسط هسته
معیار پذیرش
- مطابقت تلفات و جریان با دادههای کاتالوگ سازنده
- تلفات بیش از حد ممکن است نشاندهنده اشکال در هسته یا اتصالات داخلی باشد
خلاصه
تستهای عایقی، نسبت ولتاژ و تلفات، از جمله پایهایترین و مؤثرترین آزمونها در ارزیابی سلامت ترانسفورماتورها محسوب میشوند. اجرای صحیح این تستها، شناسایی زودهنگام مشکلات احتمالی، و تحلیل نتایج بهصورت مستند، موجب افزایش اطمینان از عملکرد تجهیز، کاهش احتمال خرابی، و برنامهریزی دقیق برای نگهداری خواهد شد.
مقالات مرتبط
- عیبیابی در مدارهای الکتریکی؛ مشکلات رایج و روشهای حل
- حفاظت کاتدیک چیست و چگونه از خوردگی جلوگیری میکند؟
- اصول تست مدارهای الکتریکی؛ جریان، ولتاژ و مقاومت
- راهنمای جامع تست تجهیزات برق
- راهنمای عملی تست ترانسفورماتورهای توزیع و قدرت
- راهنمای گام به گام کاربردی تست رله با دستگاه
- آشنایی با انواع تست رله
- ابزار تست برق و رله؛ راهنمای انتخاب و کاربرد
بدون دیدگاه