فضاهای باز صنعتی، پروژههای عمرانی، محوطههای شهری و فضاهای اضطراری، هر کدام نیازهای متفاوتی از نظر تأمین روشنایی دارند. یک نوع برج نوری نمیتواند برای همه این کاربردها مناسب باشد. تنوع در ساختار، عملکرد و نحوه نصب برجهای نوری باعث شده تا در پروژههای مختلف، نوع مناسب آن انتخاب شود. این مقاله به بررسی سه نوع اصلی برج نوری یعنی ثابت، متحرک و تلسکوپی میپردازد و مزایا، معایب و کاربردهای هر یک را تحلیل میکند.
دستهبندی کلی برجهای نوری
برجهای نوری بر اساس معیارهای مختلفی دستهبندی میشوند که مهمترین آنها:
- ساختار بدنه: ثابت، چندقطعهای، تلسکوپی
- نوع نصب: دائمی، قابلنقل، موبایل
- سیستم بالا/پایین بردن چراغ: دستی، موتوری، هیدرولیکی
- منبع انرژی: برق شهری، ژنراتور، پنل خورشیدی
برج نوری ثابت (Fixed Lighting Tower)
برج نوری ثابت سازهای فلزی، معمولا مخروطی یا چندوجهی است که بهصورت دائمی در محل نصب شده و چراغهای آن در ارتفاع بالا جوشکاری یا پیچ میشوند. این برجها عمدتاً با فونداسیون بتنی مهار میشوند.
کاربردها
- روشنایی سولههای صنعتی
- میدانهای بزرگ شهری
- محوطههای کارخانه و فرودگاه
مزایا
- پایداری بسیار بالا در برابر باد
- هزینه پایینتر نسبت به برج متحرک
- مناسب برای روشنایی طولانیمدت
محدودیتها
- عدم امکان جابجایی
- نیاز به بالابر برای تعویض یا تعمیر چراغها
برج نوری متحرک (Mobile Lighting Tower)
این نوع برجها بهصورت یک دستگاه قابلحمل طراحی میشوند و اغلب شامل شاسی چرخدار، ژنراتور، دکل فلزی تاشو و چند چراغ صنعتی هستند.
ویژگیها
- قابلیت جابجایی به محلهای مختلف
- آمادهبهکار سریع در شرایط اضطراری
- استفاده در پروژههایی با بازه زمانی کوتاه
کاربردها
- پروژههای راهسازی و عمرانی شبانه
- معادن سیار یا باز
- عملیات امدادی و بحران
مزایا
- بدون نیاز به زیرساخت دائمی
- راهاندازی سریع
- عملکرد مستقل با ژنراتور
معایب
- مصرف سوخت بالا (در مدلهای دیزلی)
- پوشش نوری محدودتر نسبت به برجهای ثابت
برج نوری تلسکوپی (Telescopic Lighting Tower)
برجهای تلسکوپی از چند بخش لولهای تشکیل شدهاند که درون هم فرو میروند. با استفاده از وینچ دستی، الکتروموتور یا سیستم هیدرولیکی، این برجها میتوانند جمع و باز شوند.
کاربردها
- پروژههای موقتی اما پرتکرار
- نمایشگاهها، پایگاههای نظامی، پایانههای اضطراری
مزایا
- تنظیم راحت ارتفاع بر اساس نیاز
- حملونقل آسان
- مناسب برای فضاهای با محدودیت ارتفاع در زمان جابجایی
محدودیتها
- هزینه بالاتر از مدلهای ثابت
- نیاز به نگهداری منظم بیشتر
مقایسه فنی بین برجهای ثابت، متحرک و تلسکوپی
| ویژگیها | برج نوری ثابت | برج نوری متحرک | برج نوری تلسکوپی |
| قابلیت حمل | ندارد | دارد (بسیار بالا) | دارد (متوسط) |
| امکان راهاندازی سریع | ندارد | دارد | دارد |
| مقاومت در برابر باد | بسیار بالا | متوسط | بالا (در صورت مهاربندی اصولی) |
| ارتفاع معمول | ۱۲ تا ۳۰ متر | ۶ تا ۹ متر | ۹ تا ۲۰ متر |
| منبع تغذیه | برق شهری | ژنراتور داخلی | برق شهری یا ژنراتور |
| کاربرد اصلی | نصب دائمی | پروژههای سیار | کاربردهای چندمنظوره، قابل حمل |
نحوه انتخاب نوع مناسب برج بر اساس پروژه
برای انتخاب صحیح، باید به فاکتورهای زیر توجه داشت:
- ثبات یا موقتی بودن محل پروژه
- وسعت محوطه و شعاع پوشش موردنیاز
- دسترسی به برق شهری
- نیاز به تعمیر و نگهداری چراغها
- شرایط محیطی (باد، گردوغبار، باران)
چالشهای نگهداری در هر نوع برج نوری
| نوع برج | چالش اصلی نگهداری |
| ثابت | تعویض چراغ در ارتفاع بالا |
| متحرک | استهلاک سیستم ژنراتور و شاسی |
| تلسکوپی | خرابی مکانیزم جمع/باز شدن، روانکاری قطعات |
مقررات ایمنی و الزامات استاندارد برای هر نوع برج
هر نوع برج باید با توجه به موارد زیر طراحی و اجرا شود:
- EN 40-3: استاندارد طراحی سازه برج فلزی
- استاندارد ISIRI 11202: برجهای روشنایی در ایران
- دستورالعملهای وزارت نیرو و شهرداریها در خصوص ارتینگ، مقاومت در برابر باد، ایمنی الکتریکی و نصب فونداسیون
خلاصه
انتخاب بین برج نوری ثابت، متحرک یا تلسکوپی باید کاملا بر اساس نوع کاربری، مدت زمان استفاده، شرایط محیطی و بودجه پروژه صورت گیرد. هر نوع مزایا و محدودیتهای خاص خود را دارد. در پروژههای شهری و بلندمدت، برجهای ثابت مقرونبهصرفه و مقاومتر هستند. اما در پروژههای موقت و عمرانی، برجهای متحرک یا تلسکوپی راهحلی منعطف و سریع ارائه میدهند.
بدون دیدگاه