در دنیای مهندسی برق، حفاظت و کنترل، تست و اندازه‌گیری دو اصل جدایی‌ناپذیر برای تضمین عملکرد صحیح و ایمن یک سیستم هستند. تصور کنید نیاز دارید یک رله حفاظتی یا یک کنتور انرژی را که در یک تابلوی برق کاملا فعال و برق‌دار قرار دارد، کالیبره، تست یا تعویض کنید. قطع کردن کل سیستم برای انجام این کار، اغلب غیرممکن یا بسیار پرهزینه است. از طرف دیگر، کار مستقیم با سیم‌کشی‌های متصل به ترانسفورماتورهای جریان (CT) و ولتاژ (VT)، فوق‌العاده خطرناک است.
اینجاست که یک قطعه ساده اما بسیار هوشمندانه و حیاتی به نام تست بلاک (Test Block) وارد میدان می‌شود. تست بلاک، در واقع یک رابط یا یک پریز صنعتی استاندارد است که به تکنسین‌ها اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به قطع برق اصلی و با حداکثر ایمنی، به مدارهای اندازه‌گیری و حفاظتی دسترسی پیدا کنند. در این مقاله تخصصی از نوآوران برق پارسیان، به بررسی ساختار، عملکرد و اهمیت این قطعه کلیدی در تابلوهای برق مدرن می‌پردازیم.
تست بلاک چیست و چگونه کار می‌کند؟
تست بلاک یک تجهیز ماژولار است که تمام سیم‌کشی‌های ثانویه از ترانسفورماتورهای جریان (CTs) و ولتاژ (VTs) مربوط به یک تجهیز خاص (مانند یک رله یا کنتور) را در یک نقطه واحد و قابل دسترس جمع‌آوری می‌کند. این بلوک به صورت سری بین ترانسفورماتورهای اندازه‌گیری و تجهیز مورد نظر قرار می‌گیرد. هر ترمینال در تست بلاک، نماینده یک سیگنال مشخص مثلا جریان فاز R، ولتاژ فاز S و… است.
مهم‌ترین ویژگی ایمنی؛ اتصال کوتاه خودکار مدارهای CT
خطرناک‌ترین اشتباه در کار با ترانسفورماتورهای جریان (CT)، مدار باز کردن ثانویه آن‌ها در حالی است که جریان از اولیه عبور می‌کند. این کار باعث ایجاد ولتاژ بسیار بالا و مرگباری در ترمینال‌های ثانویه شده و به خود CT نیز آسیب جدی می‌زند. تست بلاک‌ها با یک مکانیزم هوشمندانه، این خطر را به طور کامل از بین می‌برند. طراحی داخلی آن‌ها به گونه‌ای است که قبل از قطع شدن ارتباط بین CT و رله، ابتدا به صورت خودکار ترمینال‌های ثانویه CT را اتصال کوتاه (Short-Circuit) می‌کنند.
پلاگ تست (Test Plug) ؛کلید دسترسی به مدار
پلاگ تست، قطعه مکمل و متحرک این سیستم است. این قطعه که دارای پین‌هایی متناظر با سوکت‌های تست بلاک است، به عنوان یک کلید همه کاره عمل می‌کند. هنگامی که یک تکنسین قصد تست یک رله را دارد، مراحل زیر را طی می‌کند:
- درب محافظ تست بلاک را باز می‌کند.
- پلاگ تست را وارد تست بلاک می‌کند.
- به محض وارد کردن پلاگ:
- مکانیزم داخلی تست بلاک، مدارهای CT را اتصال کوتاه می‌کند (تامین ایمنی).
- ارتباط بین CT/VT و رله به صورت کامل قطع می‌شود.
- تمام سیگنال‌های جریان و ولتاژ از CT و VT، به سمت پین‌های پلاگ تست هدایت می‌شوند.
اکنون، رله از مدار ایزوله شده و تمام سیگنال‌ها بر روی پلاگ تست در دسترس هستند. روی بدنه پلاگ تست، سوکت‌هایی (معمولا از نوع فیش موزی) تعبیه شده که تکنسین می‌تواند دستگاه تست خود (مانند ست تزریق ثانویه) را با اطمینان کامل به آن‌ها متصل کرده و انواع تست‌های لازم را بر روی رله یا کنتور انجام دهد.
مزایا و کاربردهای اصلی تست بلاک
استفاده از تست بلاک در تابلوهای برق، یک استاندارد حرفه‌ای است که مزایای متعددی به همراه دارد.
- ایمنی فوق‌العاده بالا: مهم‌ترین مزیت، حذف کامل خطر ناشی از مدار باز شدن CT و به حداقل رساندن تماس مستقیم با مدارهای خطرناک است.
- کاهش چشمگیر زمان قطعی (Downtime) ؛برای تست، کالیبراسیون یا تعویض یک رله یا کنتور، دیگر نیازی به خاموشی کل پست یا خط تولید نیست. این فرآیند در چند دقیقه و بدون ایجاد وقفه در کار سیستم اصلی انجام می‌شود.
- تست و عیب‌یابی سریع و دقیق: تست بلاک یک نقطه استاندارد و قابل اعتماد برای اتصال تجهیزات تست فراهم می‌کند که باعث افزایش دقت اندازه‌گیری و تسریع فرآیند عیب‌یابی می‌شود. تکنسین به راحتی می‌تواند تشخیص دهد که مشکل از رله است یا از سیگنال‌های ورودی به آن.
- کاربردهای گسترده: تست بلاک‌ها در تمام تابلوهای حفاظتی پست‌های برق، تابلوهای کنترل ژنراتور، پنل‌های اندازه‌گیری و فروش انرژی و هر سیستمی که از رله‌های حفاظتی پیشرفته یا کنتورهای دقیق استفاده می‌کند، کاربرد دارند.
سخن پایانی
تست بلاک و پلاگ، ممکن است در نگاه اول قطعات ساده‌ای به نظر برسند، اما در واقع ابزارهای حیاتی برای تضمین ایمنی پرسنل و پایداری سیستم‌های قدرت هستند. آن‌ها یک پل ارتباطی امن بین دنیای پرانرژی قدرت و دنیای دقیق اندازه‌گیری و حفاظت ایجاد می‌کنند. وجود این تجهیز در یک تابلو برق، نشان‌دهنده یک طراحی حرفه‌ای، ایمن و آینده‌نگرانه است که فرآیندهای نگهداری و تعمیرات را به شدت بهینه می‌کند.
طراحی و ساخت تابلوهای کنترل و حفاظت استاندارد، نیازمند درک عمیق از تمام اجزا و اصول ایمنی است. تیم فنی نوآوران برق پارسیان با تکیه بر دانش روز، آماده ارائه مشاوره و ساخت انواع تابلوهای برق مجهز به راهکارهای مدرن مانند تست بلاک، برای افزایش ایمنی و کارایی سیستم‌های شماست.
بدون دیدگاه