پست‌های برق فشار قوی، با ساختار imposing و صدای هوم ممتد و قدرتمندشان، همواره هاله‌ای از رمز و راز و البته ترس را در ذهن عموم ایجاد کرده‌اند. حصارهای بلند، سیم‌های خاردار و تابلوهای هشدار متعدد، همگی یک پیام واضح را مخابره می‌کنند. این یک منطقه ممنوعه و بسیار خطرناک است. اما این خطرات دقیقا چه هستند؟ آیا صرفا خطر برق‌گرفتگی است یا تهدیدهای پنهان دیگری نیز در این تاسیسات وجود دارد؟
هدف از این مقاله، ایجاد ترس و نگرانی بیهوده نیست؛ بلکه افزایش آگاهی و ایجاد احترام نسبت به این مراکز حیاتی است. درک ماهیت این خطرات به ما کمک می‌کند تا بفهمیم چرا رعایت حریم و فاصله از این تاسیسات، یک اصل غیرقابل مذاکره برای حفظ جان است. در این مقاله ایمنی از نوآوران برق پارسیان، به بررسی شفاف و علمی خطرات اصلی موجود در یک پست برق فشار قوی می‌پردازیم.
خطر شماره یک: برق‌گرفتگی (مستقیم و غیرمستقیم)
این واضح‌ترین و مرگبارترین خطر فوری در یک پست برق است.
- برخورد مستقیم (Direct Contact): تماس فیزیکی با هر یک از هادی‌ها، مقره‌ها یا تجهیزات برق‌دار در یک پست فشار قوی، به دلیل ولتاژ بسیار بالا، منجر به عبور جریانی عظیم از بدن و مرگ آنی و قطعی می‌شود.
- ولتاژ گام و تماس (Step and Touch Potential): این یک خطر پنهان و کمتر شناخته‌شده است. در هنگام بروز یک خطا در پست (مانند اتصال یک فاز به زمین)، جریان بسیار بزرگی در زمین اطراف تزریق می‌شود. این امر باعث برق‌دار شدن سطح زمین شده و دو خطر جدی ایجاد می‌کند:
- ولتاژ گام: اگر فردی در آن محدوده در حال راه رفتن باشد، بین دو پای او یک اختلاف ولتاژ خطرناک ایجاد می‌شود که می‌تواند باعث عبور جریان از بدن و مرگ شود.
- ولتاژ تماس: اگر فردی در حالی که روی زمین ایستاده، یک بخش فلزی متصل به زمین (مانند فنس یا بدنه یک تجهیز) را لمس کند، بین دست و پاهای او اختلاف ولتاژی مرگبار ایجاد می‌گردد. نکته مهندسی: شبکه گسترده سیم‌های مسی که در زیر سطح یک پست برق دفن می‌شود (مِش زمین)، دقیقا برای این طراحی شده که در زمان خطا، اختلاف ولتاژهای گام و تماس را به یک حد ایمن کاهش دهد.
خطر شماره دو: آرک فلش (Arc Flash) یا انفجار الکتریکی
آرک فلش یکی از وحشتناک‌ترین حوادث در صنعت برق است. این پدیده، یک اتصال کوتاه از طریق هواست که به یک انفجار الکتریکی بسیار عظیم و ویرانگر تبدیل می‌شود. این انفجار چندین اثر مرگبار همزمان دارد.
- حرارت فوق‌العاده بالا: دمای آرک می‌تواند در کسری از ثانیه به بیش از ۲۰,۰۰۰ درجه سانتی‌گراد برسد (گرم‌تر از سطح خورشید!) که باعث ذوب شدن فلزات و ایجاد سوختگی‌های کشنده حتی از فاصله چند متری می‌شود.
- موج انفجار (Blast Wave): گرم شدن ناگهانی هوا، یک موج فشار بسیار قدرتمند شبیه به انفجار دینامیت ایجاد می‌کند که می‌تواند افراد را به اطراف پرتاب کرده و قطعات فلزی را مانند ترکش به هر سو بفرستد.
- نور کورکننده: نور فرابنفش بسیار شدید ناشی از آرک، می‌تواند باعث آسیب دائمی به شبکیه چشم شود.
خطر شماره سه: میدان‌های الکتریکی و مغناطیسی (EMF)
این بخش، اصلی‌ترین نگرانی عموم مردمی است که در نزدیکی پست‌ها یا خطوط انتقال زندگی می‌کنند.
- میدان الکتریکی: ناشی از وجود ولتاژ بالا است. شدت این میدان با افزایش فاصله به سرعت کاهش می‌یابد و توسط موانع فیزیکی مانند دیوارها، درختان و حتی لباس انسان به راحتی تضعیف یا حذف می‌شود.
- میدان مغناطیسی: ناشی از عبور جریان الکتریکی است و به راحتی از اکثر موانع عبور می‌کند.
آیا این میدان‌ها برای سلامتی مضر هستند؟
این سوال، موضوع دهه‌ها تحقیق در سراسر جهان بوده است. پاسخ علمی و قاطع بر اساس گزارش‌های سازمان‌های معتبری مانند سازمان بهداشت جهانی (WHO) این است: تا به امروز، هیچ‌گونه شواهد علمی قطعی و محکمی مبنی بر وجود ارتباط علت و معلولی بین قرار گرفتن در معرض میدان‌های مغناطیسی با فرکانس پایین (مانند میدان اطراف پست‌های برق) و بروز اثرات سوء بلندمدت بر سلامتی (مانند سرطان) یافت نشده است. اگرچه تحقیقات در این زمینه ادامه دارد، اما جای هیچ‌گونه نگرانی اثبات‌شده‌ای برای عموم مردم که در خارج از حریم قانونی پست‌ها زندگی می‌کنند، وجود ندارد.
سخن پایانی
پست‌های برق فشار قوی، تاسیساتی با مهندسی پیشرفته هستند که خطرات بالقوه عظیم را از طریق طراحی ایمن، سیستم‌های حفاظتی اتوماتیک و پروتکل‌های سخت‌گیرانه، مدیریت و مهار می‌کنند. خطرات اصلی و مرگبار این پست‌ها، متوجه افرادی است که به صورت غیرمجاز وارد حریم آن‌ها می‌شوند. احترام به حریم این تاسیسات و اعتماد به استانداردهای مهندسی، کلید اصلی برای همزیستی ایمن با این شریان‌های حیاتی انرژی است.
ایمنی در تاسیسات فشار قوی، حاصل طراحی دقیق، نگهداری اصولی و رعایت کامل پروتکل‌هاست. نوآوران برق پارسیان، ایمنی را به عنوان اولین اولویت در تمام پروژه‌های طراحی، تأپامین و اجرای پست‌های برق در نظر می‌گیرد.
بدون دیدگاه